DİŞ PROTEZİ
Protez diş uygulaması, eksilen dişlerin yerine, hastanın yaşam kalitesini yükseltmek ve çiğneme yetisini etkin kullanmasına olanak sağlamak için yapay diş yerleştirilmesi işlemidir. Burada öncelik her ne kadar hastanın yaşam kalitesini yükseltmek olsa da eksilen dişlerin yerine protezleri yerleştirirken sağlam dişlerin korunması ilkesi de göz ardı edilmemelidir. Diş protezleri kişiye özel hatta hastanın kişisel talepleri doğrultusunda üretilmektedir. Kaybedilen bir ya da birkaç dişin yerine diş protezi kullanmak mümkün olduğu gibi tüm dişlerin yerine protez yapmak da mümkündür. Protez dişler kişinin çiğneme yetisini geri kazanmasına yardımcı olurken, bozuk görüntüsü olan, rengi ya da şekli değişmiş dişlerin yeni görünümü de hastanın kendisini iyi hissetmesini sağlamaktadır. Bu şekilde bir yandan hastanın yaşam kalitesi yükselirken diğer yandan da psikolojik durumu ve sosyal hayatı olumlu yönde değişmektedir.
Diş protezleri sabit ve hareketli olmak üzere temelde ikiye ayrılabilir. Ağız içine özel bir yapıştırıcı ile yerleştirilen sabit protezler hasta tarafından çıkarılamaz. Çoğunlukla diş kaybı daha az olan hastalarda uygulanan bu yöntem için sağlam dişlerden destek almak gereklidir. Mevcut dişin kesilmesinin ardından kişiye özel üretilen protezin yerleştirilmesi şeklindeki bu işlem yaklaşık on günlük bir süre almaktadır. Bu süreç içinde 4 ya da 5 kez diş hekimine gidilmesi gerekebilir. Bu süreç içinde birkaç defa prova yapılması gerekebilir. Bu provalarda protez dişin diğer dişlerle renk uyumu, doku uyumu ve hastaya rahatsızlık verip vermediği noktaları incelenir. Tüm provalar sonunda dişler özel yapıştırıcı yardımı ile sabit yerlerine yerleştirilir ve yapıştırıcının fazlaları alınarak işlem tamamlanır. Sabit diş protezlerinde genel olarak zirkonyum ve laminete restorasyon yöntemleri uygulanmaktadır.
Hareketli diş protezi ise genel olarak sağlam diş desteği yeterli olmayan hastalarda başvurulan bir yöntemdir. Bu yöntemde diş protezi hasta tarafından çıkarıp takılabilmektedir. Dört şekilde uygulanan hareketli protezler hasta taleplerinden çok doktor tavsiyesi doğrultusunda tercih edilmelidir. Hareketli protez çeşitlerinin inceleyeceğimiz ilk şekli total protezlerdir. Total protezler kişinin ağzında hiç diş bulunmadığında tercih edilen protez yöntemidir. Alt ve üst çeneye ayrı ayrı uygulanır. Bu protezin halk arasındaki adı “takma diş”tir. Bu protezlere alışmak daha uzun zaman almaktadır zira alt çene üst çeneye göre daha fazla hareket eder. Salgı bezlerindeki uyarılma ilk günlerde tükürük bezlerinin daha fazla çalışmasına neden olur. Bu tedavi yöntemine alışma süresi 4-6 hafta civarındadır.
Halk arasında “kancalı diş” olarak bilinen parsiyel protezler de hareketli protezlerin en bilindik olanları arasında yer almaktadır. Total protezlerin aksine parsiyel protez uygulamasında hastanın ağzında bazı dişlerin varlığını koruması gerekir. Bölümlü protez olarak da tanımlanan parsiyel protezler kişinin kendisi tarafından çıkarılıp takılabilmektedir. Bu protezler çoğunca tek parça olarak üretilir. Sağlam dişlere kroşe ile tutturulur. “Kancalı diş” tabiri de buradan gelmektedir. Günümüzde tel görünümün gizlenmesi amacıyla hassas bağlantılı estetik protez kullanımı da yapılmaktadır.
İmmediat protezler ise “geçici protez” olarak tanımlanmaktadır. Çekilen sağlam dişlerin kişinin psikolojisinde olumsuz etkiye neden olmaması ve kişinin konforundan ödün vermesinin önüne geçilmesi amacıyla üretilen immediat protezler dişler çekildikten sonra oluşan boşluklara yerleştirilir. Kalıcı protezlerin kullanımına kadar kişi tarafından kullanılan geçici protezler dokuların iyileşmesi ve şişliklerin inmesinin ardından yerini kalıcı protezlere bırakır. Protezlerin implant üstüne uygulanması da mümkündür. Diş kökü görevi gören implantların protezleri tutması kolaylaşır. Çene kemiğine vida yerleştirilmesi şeklinde uygulanan implant, protezlerin tutunmasına imkan sağlayarak kişinin, konuşma ve çiğneme yetisine etkin kullanmasına imkan sağlar.
